Patoloji Laboratuarında Neler Yapılıyor?

Makroskobik değerlendirme sonunda, doku kasetlerine aktarılan 2-4 mm kalınlıktaki örnek dokular formalin, etanol ve parafin olarak bilinen kimyasal maddelerle muamele edilerek serleştirilir ancak kırılganlığı da sınırlandırılır. Bu işlemler sonunda örneklenmiş olan dokular parafin denilen mum bir matriks içine gömülür. 

Parafinle bloklanan dokular mikrotom adı verilen özel bir kesici alet kullanılarak mikroskob altında görülecek kadar ince kesilir. Bu kesitler (yonga) yaklaşık 4-5 mikrometre inceliktedir. Bu yongalar yaklaşık 40°C suda yüzdürülerek, yaklaşık 7 cm X 2.5 cm alanlı ve yaklaşık 1 mm kalınlığındaki saydam cam plakalar (lam) üzerine alınır. Lam üzerindeki yonga yaklaşık 62°C kuru hava fırınında (etüv) ısıtılarak parafini eritilir ve dokudan uzaklaştırılır (deparafinizasyon). 

Bu işlemler sonunda lam üzerinde kalan mikroskobla incelenebilecek kalınlıktaki hedef dokudur. Sonra bu doku amaca yönelik bir kontrastlama işleminden geçirilir (boyama). Bu aşama doku kesitleri için çoğunlukla hematoksilen (koyu mavi-lacivert boyar) ve eozin (pembe-kırmızı boyar) denile iki boya maddesiyle yapılır. Sıvıların içindeki hücrelerin incelenmesi (sitolojik değerlendirme) için ise genellikle PAP adı verilen farklı bir kontrastlama, boyama yöntemi kullanılır. 

Boyama işleminden sonra incelenecek örneklere son hali verilmiştir. Boyanmış doku kesitinin üzeri hem dokuyu dış etkenlerden korumak hem de optik devamlılığı sağlamak için çok ince (yaklaşık 0.1 mm) saydam bir cam plakla (lamel) kaplanır. Lamlar üzerindeki özel yazı yazma yerine hastaya ait bilgiler/kod yazılarak mape adı verilen lam taşıyıcılara yerleştirilir. 

İşte bu şekle getirilmiş biyolojik örnekler ilk mikroskobik incelemeye hazırdır. İşte tüm bu işlemler doku işlem basamağı olarak isimlendirilebilir. Bu işlemlerin yapıldığı yer ise ‘histoloji -doku işlem- laboratuvarı’ ya da ülkemizde yaygın olarak kullanılan ismiyle ‘patoloji laboratuvarı’dır. 

Patoloji laboratuvarında gerçekleştirilen tüm işlemler patoloji uzmanının gözetimi altında ve önceden çerçevesi belirlenmiş bilimsel yöntemler kullanılarak gerçekleştirilir. 

Tüm bu hazırlıkları yapan, bunun için gerekli cihazları kullanan laboratuar yardımcıları ‘patoloji teknisyeni’ olarak bilinir. Bu kişiler Patoloji Teknisyenliği Yüksek Okulundan mezunudur. Biyoloji ve kimya gibi yakın disiplinlerde yetişmiş Laborantlar da doku işlem aşamalarında görev almaktadır.