LÖKOSİT HASTALIKLARI
Lökosit HastalıklarıTotal lökosit sayısı ve hücrelerin dağılımı birçok çocukluk çağı hastalığının tanı tedavi ve prognozunu belirlemede değerli bir yol göstericidir.LökopenilerLökopeni total lökosit sayısının <4000/mm3 olması demektir. Nötropeni ise 2 hafta ile 1 yaş arasında nötrofil sayısının <1000/mm3, 1 yaş üzerinde ise 1500/mm3 olması anlamına gelir. Siyah ırkta nötrofil sayısı, beyaz ırka göre 100-200/mm3 daha azdır. Ağır nötropeni ise nötrofil sayısının <500/mm3 olmasıdır.
Klinik özelliklerAğır nötropeninin çeşitli klinik bulguları vardır:
Nötropeninin sınıflandırılması:
Hastalık:
Klinik özelliklerAğır nötropeninin çeşitli klinik bulguları vardır:
- yüksek ateş, titreme, genel durum kötüleşmesi
- deride, ağız ve burun içinde yaygın nekrotik ve ülseratif yaralar
- gram negatif bakterilerle olan enfeksiyonlar
Nötropeninin sınıflandırılması:
- Yapımda azalma
- Konjenital
- Siyah ırkta görülen nötropeni
- Herediter
- Ağır konjenital nötropeni (Kostmann Hastalığı)
- Ailevi benign kronik nötropeni
- Kronik benign nötropeni
- Retiküler disgenezi
- Siklik nötropeni
- Agamaglobülinemi veya disgamaglobülinemi ile birlikte nötropeni
- Pankreas yetmezliği ile birlikte nötropeni
- Metabolik hastalık ile birlikte nötropeni
- Kemik iliği yetmezlikleri
- Fankoni anemisi
- Ailevi konjenital aplastik anemi
- Diskeratozis konjenita
- Edinilmiş
- Akut
- Akut geçici nötropeni
- Viral enfeksiyonlar (HIV, EBV, hepatit A ve B, RSV, kızamık, kızamıkcık, su çiçeği.)
- Bakteriyel enfeksiyon (tifo, paratifo, tüberküloz, brusella)
- Riketsial enfeksiyon
- Kronik
- Kemik iliği aplazisi
- idiopatik
- sekonder: ilaçlar, kimyasallar, radyasyon, enfeksiyon, immün reaksiyon, beslenme bozukluğu, vitamin B12, folik asit ve bakır eksikliği
- Kemik iliği tutulumu, kanser
- Primer: lösemi
- Sekonder: nöroblastoma, lenfoma, rabdomyosarkoma
- Kemik iliği aplazisi
- Akut
- Konjenital
- Erişkin nötrofillerin kemik iliğinden salımında bozukluk (ineffektif myelopoez)
- Nötrofillerin damar cidarında birikmesi (yalancı nötropeni)
- Yıkımda artma
- İmmün
- İlaca bağlı (epilepsi ilaçları)
- Alloimmün/isoimmün
- anneden geçen antikorlarla
- tekrarlayan transfüzyonlar
- Otoimmün nötropeni
- idiopatik
- sekonder (sistemik lupus eritamatosis, lenfoma, lösemi, romatoid artrit, HIV enfeksiyonu, enfeksiyoz mononükleoz)
- İmmün olmayan
- Hiperspnenizm (dalağın fazla çalışması)
- Bazı kişilerde görülen dozdan bağımsız etkileşim. Örneğin antibiyotikler (novobiosin, metisilin), sulfonamidler, antidaibetikler, antitiroid ilaçlar, antihistaminikler, antihipertansifler.
- Düzenliolarak görülen, doza bağımlı ve herkesde görülebilen etki. Örneğin kemoterapi ilaçlarından 6-merkaptopürin, metotraksat, nitrogen mustard.
- Kişilerde ilacın metabolizmasındaki farklılıklardan dolayı oluşan kemik iliğinde hücre yapım bozukluğu. Örneğin fenotiazin ve tiourasil.
- Verilen ilacın lökositlere bağlanmasından sonra bu komplekse karşı oluşan antikorlar nedeniyle meydana gelen nötropeni. Örneğin dipiron, fenilbutazon, sulfapiridin, ve klorpropamid.
Hastalık:
- 3 ile 30 ay arasında, ortalama 8 ay civarında başlar.
- Fizik incelemede bazen görülen dalak büyümesi dışında özellik saptanamaz.
- Olguların %90’ında deri, üst solunum yolu ve orta kulak enfeksiyonları gibi hafif enfeksiyonlar görülür ve antibiyotiklere cevap verir.
- Nötrofil sayısı 0-1000/mm3 arasında değişir. Monosit sayısında artış yaygındır.
- Kemik iliği normaldir veya myeloid hücrelerde genel bir artışla birlikte olgun myeloid hücrelerde azalma görülür.
- Epinefrin ve hidrokortizon testinde damar cidarındaki ve kemik iliğindeki nötrofil havuzunun azaldığı artaya çıkar.
- Nötrofillere karşı antikorlar her zaman mevcut değildir ve testler birden fazla kez tekrarlanmalıdır.
- Birkaç ay ile birkaç yıl arasında kendiliğinden düzelir.
- Ağır enfeksiyonlar uygun antibiyotiklerle tedavi edilir. Koruyucu olarak bactrim kullanılabilir.
- Ağız yoluyla 2 mg/kg dozunda kullanılan prednison 1 ay sonra %75 olguda düzelme sağlar.
- 1gr/kg dozunda 3-5 gün süreyle uygulanan ve nötrofil sayısı 1000/mm3’ün üzerine çıkana kadar verilen IVIG %50 olguda iyileşme sağlar.
- Rh D immünglobülini de tedavide kullanılır.
- Ağır olgularda prednison ve IVIG birlikte kullanılabilir.
- Rekombinan insan granülosit koloni uyarıcı faktör (G-CSF) 5mcg/kg dozunda neredeyse %100 cevap sağlayarak nötrofil sayısını artırır.
- Fizyolojik
- Yenidoğan (maksimum 38.000/mm3)
- Ağır eksersiz
- Duygusal bozukluklar, korku, ajitasyon
- Ovulasyon, doğum,gebelik
- Akut enfeksiyonlar
- Metabolik nedenler
- Diabetik koma
- Asidoz
- Uzun süren açlık
- Tiroid bezinin fazla çalışması
- Yanıklar
- Akut gut krizi
- Konvulsiyon
- İlaçlar
- Steroidler
- Epinefrin
- Lityum
- Seratonin, histamin,heparin, asetilkolin
- Kurşun ve civa zehirlenmesi
- Akut kanamalar
- Kanserler (karsinoma, sarkoma, lenfoma)
- Bağ dokusu hastalıkları (romatizmal ateş, romatoid artrit, iltihabi barsak hastalığı)
- Hematolojik hastalıklar (Lösemi, hemolitik anemi, transfüzyon reaksiyonları, infeksiyöz mononükleoz)
- Lökositlerin yüzeyinde bulunan ve lökosit hareketliliği, damar dışına çıkışı ve bakterileri öldürme işlevi için gerekli olan ve adhezyon molekülü olarak adlandırılan 3 yüzey proteininin eksikliği nedeniyle olan bir hastalıktır. Genellikle yüzeydeki CD11/18 kompleksi eksiktir.
- Ender görülen bir hastalıktır. Otosomal resesiv geçişlidir.
- Deri ve diş eti enfeksiyonları ile karakterizedir.
- Nötrofil sayısında inatçı bir düşüklük saptanır.
- Tanı akım sitometrik analizde nötrofil CD11/CD18 antijenlerinin yokluğu ile konur.
- Tedavide koruyucu olarak antibiyotik kullanılır. Ağız hijyenine dikkat edilmelidir. Enfeksiyonların yoğun ve agresif tedavisi yapılmalıdır.
- Ağır hastalıkta kemik iliği nakli gerekir.
- kemik iliğinden nötrofillerin çıkışında bozukluk olduğu için enfeksiyonlara yanıt zayıftır
- tekrarlayan orta kulak enfeksiyonları, diş eti ve ağız içi yaraları, tekrarlayan ateş vardır
- kemik iliği bulguları normal sınırlardadır
- özel deri testleri ile tanı konur.
- Kronik ekzema
- Tekrarlayan deri abseleri
- Tekrarlayan akciğer ve eklem enfeksiyonları
- Çok yüksek serum IgE düzeyi
- Nötrofil hareketliliğinde, bakteri yutma ve öldürme işlevlerinde belirgin bozukluk
- Büyüme geriliği
- Anormal kaba yüz hatları ile karakterizedir
- Ortalama 6 yaş civarında ortaya çıkan ve tekrarlayan enfeksiyonlar ile karakterizedir. Otosomal resesiv geçişlidir.
- Işığa bakamama, cilt ve gözde pigment eksikliği, göz bebeklerinde istemsiz hareketler ve çok terleme mevcuttur.
- Karaciğer ve dalakta büyüme, lenf bezlerinde büyüme, lökosit ve trombosit sayısında azalma ve kansızlık vardır.
- Periferik kan yaymasında lökosit serisi hücrelerde peroksidaz pozitif granüller görülür. Bu granüllerdeki bakteri öldürmeye yarayan enzimlerin salgılanmasında bir bozukluk vardır.
- Ayrıca nötrofillerin enfeksiyon yerine doğru hareketlenmesi işlevi de bozuktur.
- Olguların %85’ inde merkezi sinir sisteminin, karaciğer ve dalağın, periferik sinirlerin ve diğer organların histiosit ve atipik lenfositlerle istilası ile karakterize hızlı gidici bir faz ortaya çıkar. Hastada sarılık karaciğer, dalak ve lenf bezlerinde büyüme ve tüm kan hücrelerinin sayısında düşme meydana gelir.
- Tedavide lökosit işlevlerini düzeltmek için C vitamini kullanılabilir, koruyucu antibiyotikler ve interferon da kullanılır.
- Hızlı giden fazda kemoterapi verilebilir.
- Kemik iliği nakli durumu kısmi olarak düzeltebilir.